Konuşma
& Dinleme
- Konuşmayı her zaman rütbece, sosyal durumca ve yaşça büyük olan açar.
- Konuşma sırasında bir şey anlaşılmadığında “anlayamadım efendim” denir.
- Kendisine hitap edilen kimse şapkasını sol eline alır. Ancak karşı taraf şapkasını takması için bir harekette bulunduğunda şapkasını tekrar takabilir.
Hitap
İsmi bilinmeyen kişilere “bakabilirmisiniz beyefendi/hanımefendi” gibi ifadelerle seslenilmelidir.
Konuşurken ortamda olmayan kişilerden veya ortamda olsa dahi birden fazla kişiye birinden bahsederken o kişi için”Hanım/Bey” denilmelidir. “Aysel hanım görevliden kapıyı kapatmasını rica etti.” gibi.
Ünvanı olan kişilere ünvanları ile hitap etmek de mümkündür. “Doktor”, “profesör”, “albay” gibi…
Bir kadın kendi seviyesinde olan biriyle konuşurken kocasından, “kocam” , “eşim” veya; “Ahmet” diye bahsedebilir. Erkek ise, “karım” veya “eşim” ya da “Aysel” diyebilir. Fakat sosyal durumu daha aşağı biriyle konuşurken kadın kocasından, “Ahmet Bey”, erkek ise karısından, “Aysel Hanım” diye söz etmelidir.
Bir anne ya da baba; oğlunu veya kızını, şöhret veya rütbesi ne olursa olsun, daima adı ile çağırır.
Herhangi bir konuda bilgisine ve değerine inanılan kişi “üstat” veya “üstadım” şeklinde hitap edilebilinir.
Sen ve Siz Kullanımı
Yabancı ve yeni tanışılan kişilere karşı hep “Siz” sözü kullanılmalıdır. Yakın arkadaş ve yakın akraba olmadıkça kişilere “sen” diye hitap edilmesi doğru değildir. Bazı yaşlı ya da rütbece yüksek kimseler gençlere “Sen” diyebilirler, ama gençlerin onlarla aynı şekilde konuşmaları uygun değildir.
İşçilere, hizmetçilere, garsonlara da “siz” şeklinde hitap edilmelidir.
Devlet erkanından yüksek mevkii sahibi kimselere üçüncü çoğul şahıs “ler” şeklinde hitap edilir. “İster misiniz?” şeklinde değil “isterler mi?” diye sorulur.
Yakınlık olmasa dahi küçük çocuklara “sen” diye hitap edilmesi doğru olur.
Yapılmaması Gerekenler:
- Yeni tanışılan kişiye “sen” diye hitap etmek
- Bir erkeğin eşinden söz ederken “Bizim karı!” ya da “karı” demesi, bir kadının eşinden söz ederken “benim koca”, “herif” demesi.
Ses Tonu ve Vücut Dili
- Gülümseyerek,
- Yumuşak bir ses tonu ile,
- Konuşulan kişinin yüzüne bakarak ve göz teması kurarak,
- Konuşulan kimselerin işiteceği ses tonu ile bağırmadan veya kısık olmayan bir sesle konuşulmalıdır.
Uzun cümlelerden sonra soluk almak için durulmalıdır.
Duyma problemi olan biri varsa duyan kulağının o tarafta konuşulmalıdır.
Konuşurken bakışları bütün salondakiler üzerinde gezdirilmelidir.
Yapılmaması Gerekenler:
- Masaya yumruk vurmak vb. sert hareketler
- Aşırı el kol hareketleri
- Gözleri yerlerde, havalarda veya eşyaların üzerinde gezdirmek
- Kolları göğse yakın bağdaştırmak
- Güneş gözlüğü ve şapka ile konuşmak
- Omuz silkmek
- Partneri ile birlikte gezen bir kişinin, partnerini yalnız bırakarak başka biri ile uzun uzun konuşmaya dalması doğru değildir.
Konu
Bir konuşmaya hal hatır sorularak başlanmalıdır.
Konuşmayı her zaman rütbece, sosyal durumca ve yaşça büyük olan açar.
Yapılmaması Gerekenler:
- Kendinden çok bahsetmek
- Konuşmayı tekeline almak
- Başkasının konuşmasını alaya almak
- Hiç konuşmamak
- Söz kesmek
- Karşıdakine “Anladın mı?” diye sormak
- Karşıdakini dürtmek
- Boğaz temizlemek
- İkiden fazla kişinin bulunduğu ortamlarda bir kişi ile köşeye çekilmek
- Kişinin kendi yaptığı esprilere gülmesi
- Söylenen sözleri tekrar ettirmek
- Argo konuşmak
- Öğüt vermek
Telefonda Konuşma
Telefon iki defadan fazla çaldırılmaz. Üç çalışta açılmadıysa kapatılır.
Kişi, üç defa arandığı halde cevap vermezse, görüşme isteği mesajı gönderilmelidir.
Telefon üç defa çalınca açılır. Telefon sesi hoş olmalı, rahatsız edici olmamalıdır.
Telefon eden kişi kendini tanıtır; “iyi günler, müsait misiniz?”der.
Üstlere ünvanıyla, astlara adına Bey / Hanım ekleyerek hitap edilir. Üstlere ve hanımlara, açınca ve kapatırken selam olarak saygılar sunulur.
Telefon; üstlerin yanında, araçta, toplantıda, resmî ziyarette ve görüşmede; davette, törende; camide, derste, hastanede, mahkemede; sinema, tiyatro, konserde; restoranda (yemekte) ve kalabalıkta kapalı ya da sessizde olmalı ve açılmamalıdır.
Başkasının yanında iken telefon gelince, açmadan özür dilenmeli ya da biraz uzaklaşarak kısa ve hafif sesle konuşmalıdır.
Konuştuğunuz kişi samimi arkadaşınız veya yakınınız olsa da, telefonu uzun süre meşgul etmek (sınırsız konuşmak) hem vakit israfı hem de karşı tarafı ve sizi arayanları rahatsız etmektir.
Prensipte, telefon eden önce kapatır. Ancak üstler ile hanımlar daima önce kapatırlar.
Sabah saat 10:00 dan önce akşam saat 22:00 dan sonra ve pazar günü kimseye telefon edilmemelidir. Zorunlu ise, önce özür dilenmelidir.
Cep telefonu elde tutulmamalı, masa üstüne konmamalı; cepte ya da çantada olmalıdır.
Başkasının telefonu kullanılmamalı, telefon başkasına verilmemelidir.
Başkasının telefon numarası izinsiz kimseye verilmemelidir.
Dinleme
Konuşan kişinin gözüne bakılmadır.
Yapılmaması Gerekenler:
- Başkalarının kendi aralarında alçak sesle konuşmalarına kulak kabartmak
- Gözleri yerlerde, havalarda veya eşyaların üzerinde gezdirmek
- Esnemek
- Söz kesmek